مصرف عناصر کم مصرف
مصرف عناصر کم مصرف عنصری است که گیاهان برای کامل کردن
چرخه حیات خود به آن نیازمندند، اما مقدار نیاز آنها به این عنصر بسیار
کم می باشد. هشت عناصر کم مصرف بُر (B)، کلر (Cl)، مس (Cu)، آهن
(Fe)، منگنز (Mn)، مولیبدن (Mo)، نیکل (Ni) و روی (Zn)، برای رشد گیاهان عالی ضروری میباشند.
در گذشته، غالباً این عناصر را عناصر ناچیز یا عناصر فرعی مینامیدند، اما
برای بحث در مورد نقشی که آنها در رشد گیاه دارند عنصر کم مصرف،
اصطلاح مناسبتری میباشد.
عناصر کم مصرف غذایی نقش مؤثری در رشد گیاه دارند. هر گیاه، به مقدار
بسیار کمی از هر عناصر کم مصرف غذایی نیاز دارد، اما وجود همین مقدار
بسیار کم، برای رشد آن ضروری میباشد. عناصر کم مصرف غذایی، در
سیستم های آنزیمی گیاهان ایفای نقش می نمایند.
عناصری همچون بُر و مولیبدن که تولید آنیون میکنند، بخشی از ساختمان مولکول
آنزیم ها می باشند. مقدار بسیار کمی از چنین عناصر کم مصرف، جهت ساخت
آنزیم برای کاتالیز یک فرآیند ضروری در گیاه، کافی می باشد.
مصرف عناصر کم مصرف
ناصر ریز مغذی از ۱۶ عنصر موردنیاز گیاهان، هفت عنصر آهن (Fe)، روی
(Zn)، منگنز (Mn)، بُر (B)، مس (Cu)، مولیبدن (Mo) و كلر (Cl) به مقدار
ناچیزی موردنیاز گیاهان بوده و بدین علت آنها را عناصر كم مصرف و یا عناصر
ریزمغذی می‌نامند. این عناصر غذایی پس از متعادل سازی مصرف كودهای ازته،
فسفاته و پتاسیمی نقش خود را در افزایش تولید نشان می‌دهند. به عبارت دیگر
اگر گیاهی از كمبود هر یك از عناصر غذایی اصلی ازت، فسفر، پتاس، كلسیم،
منیزیم و گوگرد رنج ببرد تا رفع آن عامل محدودكننده رشد، مصرف كودهای محتوی
عناصر كم‌مصرف سبب افزایش تولید نخواهد گشت.
در ایران كمبود عناصر كم‌مصرف به ویژه روی، منگنز و بُر در مزارع و باغ‌ها به دلیل
حاكمیت شرایط آهكی، كاهش درصد مواد آلی خاك‌ها، حلالیت كم این عناصر
در pH آهكی (به غیر از مولیبدن)، وجود یون‌های كربنات و بی‌كربنات در آب‌های
آبیاری و مصرف بالای فسفر، عمومیت دارد. به دلیل حاكمیت این كمبودها،
عملكرد متوسط محصولات كشاورزی عموماً كم بوده و لطمات اقتصادی زیادی
از این كمبودها متوجه كشور شده است.